Bài đăng

Đang hiển thị bài đăng từ Tháng 9, 2023

Seneca những bức thư đạo đức 9

Hình ảnh
 Bức thư số 9: Liệu Thánh Nhân có cần bạn bè hay không ? Bạn thân mến!  Bạn viết rằng bạn rất muốn biết ý kiến của tôi trước việc Epicurus đã chỉ trích những người đã nói rằng thánh nhân thì có thể hạnh phúc một mình và vì vậy không cần đến bạn bè. Epicurus viết như vậy trong bức thư cho một người bạn của ổng. Những người bị Epicurus chỉ trích ở đây là cánh Stilpo. Họ cho rằng thứ đáng quý nhất là một tâm trí lành mạnh và không thể bị ảnh hưởng.  Thực ra trong vấn đề này Stoics chúng tôi có lập trường khác với họ: Stoics cho rằng thánh nhân có khả năng chiến thắng mọi khó khăn hay bất hạnh, nhưng vẫn cảm thấy chúng. Còn cánh Stilpo thì khẳng định thánh nhân không bao giờ có thể cảm thấy điều gì là khó khăn hay bất hạnh. Dù hai bên chia sẻ quan điểm rằng thánh nhân hoàn toàn có thể sống hạnh phúc một mình, điểm khác biệt là Stoics chúng tôi cho rằng dù đó là sự thật, ông ta vẫn mong muốn có bạn bè, hàng xóm và những người thân thiết.  Để có thể nhìn nhận rõ việc thánh...

Seneca những bức thư đạo đức 8

Hình ảnh
Bức thư số 8: Tiếp về đám đông và sự ẩn dật của triết gia Bạn thân mến!  Trong thư phản hồi, bạn hỏi: "Giờ ông bảo tôi phải né đám đông, và trở về với những suy nghĩ của riêng mình? Vậy, những lời dạy Stoicism về việc ta phải sống chết hành động cho đời tốt đẹp hơn thì sao?"  Ồ, vậy bạn thực sự nghĩ tôi đang khuyến khích bạn không hành động hay sao? Đây là lý do tôi chọn ẩn dật và xuất thế: tôi muốn cống hiến nhiều hơn, cho một cộng đồng lớn hơn . Không một ngày thoải mái thư nhàn, thậm chí tôi còn thức đêm để mài giũa bản thân mình. Tôi chỉ chịu đầu hàng khi cơn buồn ngủ đánh gục mình, khi mà hai mắt không thể mở ra được nữa mà thôi. Bề ngoài, bạn sẽ thấy tôi không những trốn tránh xã hội, mà cả kinh doanh, đúng, chính xác là cả những công việc kinh doanh (ý chỉ đó là một sự hy sinh lớn lao, vì lịch sử ghi nhận Seneca là 1 Warren Buffett của thời cổ, và đầu tư tài chính cũng như làm kinh doanh là thú vui của ông). Bởi vì, công việc tôi đang hướng tới là cho hậu thế: chúng sẽ...

Seneca những bức thư đạo đức 7

Hình ảnh
 Bức thư số 7: Tại sao nên tránh đám đông Bạn thân mến! Bạn hỏi điều gì ta cần tránh nhất trong cuộc sống ư? Đó là đám đông. Không mấy ai có thể "an toàn" trong ấy cả.  Đương nhiên tôi không phải một trong số những người đó. Luôn luôn có một vài tật xấu sẽ trở lại với tôi mỗi lần tôi ở cùng đám đông, dù là thứ tôi vẫn đang cố gắng kiểm soát hay thậm chí đã thành công trong việc chế ngự nó từ lâu. Giống như người bệnh, sau một thời gian dài nằm phòng điều trị đến nỗi việc ra khỏi phòng thôi cũng có thể ảnh hưởng đến họ, thì với chúng ta cũng vậy: khi mà tâm trí ta đang trong quá trình rèn luyện, giao tiếp chuyện trò với nhiều người là có hại . Mỗi người đều có thể đề cập đến vài thứ có thể khiến ta lung lay, và thậm chí tiêm nhiễm nó cho ta một cách tự nhiên vô tình mà nhiều khi chính ta cũng không nhận thấy. Đám đông càng lớn, tác hại càng cao. Không gì có thể ảnh hưởng xấu đến phẩm cách hơn là ngồi xem những cuộc trình diễn lớn, vì khi đó sự thỏa mãn được chiêm ngưỡng khiến ...

Seneca những bức thư đạo đức 6

Hình ảnh
 Bức thư số 6: Về học tập và chia sẻ kiến thức Bạn thân mến!  Tôi mới hiểu ra một điều quan trọng, đó là tâm trí tôi không những chỉ loại bỏ những tật xấu, mà nó còn đang thực sự chuyển hóa đến một mức cao hơn của sự thông thái. Xin đừng hiểu lầm điều đó là tôi không còn tật xấu nào, để sửa chữa hay để làm cho tốt hơn. Bạn biết tôi không phải kẻ tự phụ như vậy, đúng không? Và, một điều hiển nhiên là chúng ta luôn có thể làm mình trở nên tốt hơn mỗi ngày. Nhưng, chỉ cần tâm trí ta nhận ra những tật xấu sai lầm của mình mà trước đây ta không biết đã là một thành công rồi. Cũng như với nhiều người bệnh, riêng việc được biết mình đang có bệnh cũng đủ để mở tiệc mừng rồi (để có thể kịp thời chữa trị). Bạn có thể tin rằng không điều gì tôi mong ước hơn là được chia sẻ với bạn những chuyển hóa đột ngột ấy trong tâm trí mình. Vì như vậy tôi mới có thể tin tưởng hoàn toàn vào tình bạn của chúng ta. Khi mà không một mưu toan, lợi ích cá nhân hay bất cứ thứ gì tương tự có thể thay đổi đư...

Seneca những bức thư đạo đức 5

Hình ảnh
 Bức thư số 5: Về ý nghĩa và cách tiếp cận triết học Bạn thân mến! Bạn đang rất nghiêm túc với nhiệm vụ của mình, quên hết mọi thứ khác và chú tâm vào 1 mục đích duy nhất: khiến bản thân trở nên tốt hơn mỗi ngày . Một lựa chọn cực kỳ đúng đắn, và chính tôi cũng đang cố gắng theo đuổi mục tiêu ấy.  Nhưng, có một điều tôi cần nhắc lại, hay chính xác hơn là phải cảnh báo bạn. Có những người mà mục đích chính lại là thu hút sự chú ý thay vì thực sự rèn luyện bản thân. Đừng như họ, đừng thay đổi trang phục hay cách sống chỉ để thu hút sự chú ý của đám đông và được nổi tiếng. Những bộ quần áo quá giản dị đến bẩn thỉu, râu tóc dài và rậm rạp (triết gia ngày xưa hay nuôi râu), mở mồm ra là thù ghét giàu sang phú quý, xong bày nệm rơm trên sàn, tất cả những thứ đó, hay bất cứ dấu hiệu tiêu cực nào khác của một sự đày đọa bản thân là những thứ có lẽ tốt hơn ta nên tránh. Cái từ "Triết học" tự nó đã khiến mọi người ngần ngại rồi, dù cho ta có dùng nó giản dị thế nào đi chăng nữa. Vậy bạ...

Seneca những bức thư đạo đức 4

Hình ảnh
 Bức thư số 4: Về nỗi sợ cái chết Bạn thân mến!  Hãy kiên tâm với những dự định bạn đã lựa chọn cho mình (ý chỉ triết học), để một ngày bạn có thể cảm nhận được niềm vui của một tâm trí bình thản và an yên, thứ hạnh phúc rất khác biệt với những niềm vui nho nhỏ mà người bình thường có thể cảm nhận và có được trong đời. Chắc bạn vẫn nhớ niềm vui khi bạn lột bỏ bộ đồ của một cậu nhóc và khoác lên mình bộ trang phục uy nghiêm của người trưởng thành. Tương tự như thế, niềm vui xen lẫn tự hào sẽ đến nếu bạn có thể từ bỏ tâm trí bất định dễ thay đổi của một cậu nhóc, và để triết học chính thức ghi nhận bạn như một người trưởng thành. Vì thời trẻ trâu, hay chính xác hơn (và tệ hơn), là cái tính khí trẻ con, chưa chắc đã thực sự chấm hết với rất nhiều người. Thật nguy hiểm khi một người có quyền lực của người lớn nhưng hành xử theo tâm lý của trẻ con, hay thậm chí của đứa bé mới sinh. Trẻ con sợ hãi trước những thứ tầm phào, trẻ sơ sinh sợ hãi trước những thứ chúng tưởng tượng. Trớ tr...

Seneca những bức thư đạo đức 3

Hình ảnh
  Bức thư số 3: Đôi dòng về tình bạn chân chính Bạn thân mến!  Bạn chuyển thư cho tôi qua một ông bạn của bạn, và trong thư bạn dặn tôi đừng bô bô chuyện của bạn với ông kia, vì bạn thường cũng chả mấy khi chia sẻ với ổng. Vậy là trong cùng 1 bức thư, bạn vừa khẳng định ổng là bạn mình, vừa phủ nhận điều đó. Nếu bạn dùng từ "bạn" không phải với nghĩa nghiêm túc của nó, mà với nghĩa thông thường mà người đời vẫn dùng, kiểu gọi tất cả ứng viên của một cuộc thi là những "nhà vô địch tiềm năng" hay gọi người lạ là "Ngài" vì không nhớ tên họ, thì thôi khỏi nói. Nhưng nếu bạn thực sự coi một người như bạn của mình, nhưng lại không hoàn toàn tin tưởng ở anh ta như tin tưởng chính mình, thì thực sự là sai lầm đấy nhé, vì bạn đã quên mất thế nào là một tình bạn chân chính rồi. Sau khi chấp nhận một tình bạn, hãy tin tưởng người bạn của mình - nhưng trước đó, hãy đánh giá và thử thách họ. Ai vừa yêu vừa đánh giá người mình yêu đang lẫn lộn trình tự, họ nên đánh giá ...

Seneca những bức thư đạo đức 2

Hình ảnh
 Bức thư số 2: Về văn hóa đọc: Vì sao không nên đọc lan man?  Bạn thân mến!  Qua thư bạn và những gì tôi nghe được, tôi bắt đầu có chút hy vọng nơi bạn: bạn không tự phá vỡ sự bình thản trong tâm hồn của mình bằng cách thường xuyên di chuyển từ nơi này sang nơi khác. Vì điều đó thể hiện một một điểm yếu của tâm trí. Với tôi, dấu hiệu đầu tiên của một trí tuệ sáng suốt là việc nó có thể ở nguyên 1 chỗ và dành thời gian cho chính nó. Tuy nhiên, hãy cẩn thận, về việc đọc quá đa dạng về cả thể loại lẫn tác giả. Nó có thể là biểu hiện của tính hay thay đổi và thất thường. Nếu muốn thực sự tiếp nhận được gì đó từ việc đọc, bạn cần phải tập trung vào một số tác giả mà thôi. Người nào có mặt ở mọi nơi thì thực ra lại chả ở một nơi nào. Ai thường xuyên phải di chuyển (di cư) nhận thấy họ có rất nhiều nơi để về, nhưng không có những tình bạn sâu sắc và đáng trọng . Điều tương tự cũng sẽ xảy đến với những đọc giả không thể tạo mối liên kết chặt chẽ với một vài tác giả. Thức ăn không...

Seneca những bức thư đạo đức 1

Hình ảnh
  Bức thư số 1 : Về tiết kiệm thời gian   Bạn thân mến!  Xin hãy làm việc này, bạn của tôi: Khẳng định quyền tự do làm chủ thời gian của bạn. Hãy nhìn nhận những khoảng thời gian bị lấy mất khỏi cuộc sống của bạn, bất kể do bị lãng phí, bị cướp mất, hay chỉ vô tình trôi qua mà thôi. Tuy nhiên, không có sự mất mát nào đáng thất vọng bằng khi không cẩn thận mà mất. Vì vậy, hãy kiểm tra cẩn thận, và bạn sẽ thấy khi bạn không sống chuẩn, phần lớn thời gian bị lãng phí, khi bạn lười nhác, hầu hết thời gian mất đi, nhưng khi bạn không để ý, bạn mất toàn bộ thời gian của mình.  Liệu bạn có thể chỉ cho tôi dù chỉ một người định giá cho thời gian của anh ấy, hay ai thực sự biết giá trị của một ngày, hoặc người nào nhận ra rằng mỗi ngày anh ta đang chết dần? Chúng ta đã sai khi nghĩ rằng cái chết ở tương lai: thực ra nó đến với ta mỗi ngày, bằng chứng là toàn bộ quá khứ của ta thực ra đều đã chết rồi đó.  Vì vậy, hãy thực hiện điều bạn đã nhắc đến trong thư: trân trọng t...