Seneca những bức thư đạo đức 38

 Bức thư số 38: Lời nói như những hạt giống, hãy trân trọng nó, và sử dụng nó một cách khôn ngoan!

Bạn thân mến!

Đồng ý với bạn rằng chúng ta nên nên trao đổi những bức thư một cách thường xuyên hơn. Nhưng lợi ích lớn nhất cho tâm trí thực ra đến từ những cuộc chuyện trò đàm đạo, vì chúng thấm một cách từ từ. Những bài nói được chuẩn bị từ trước và được truyền tải đến công chúng thường là để tìm kiếm sự ủng hộ và tung hô, nhưng khó để thực sự nói ra tâm tư. Triết học mang đến những lời khuyên tốt, và không ai thực sự cho lời khuyên khi phải lên giọng (để tất cả hội trường có thể nghe thấy họ). Ừ thì có đôi lúc chúng ta cần những bài diễn thuyết ấy, nhất là khi mọi người đang phân vân do dự và cần một sự thúc đẩy. Nhưng khi mà mục đích chính không phải là để truyền cảm hứng cho mọi người học tập một điều gì đó, mà để họ thực sự học điều ấy, thì người đưa ra lời khuyên cần hạ giọng trong những cuộc đàm đạo nho nhỏ. Chúng khiến lời khuyên dễ được tiếp nhận hơn, thấm sâu vào trong tâm trí người nhận nó; vì một người không cần nghe quá nhiều, mà chỉ cần vài lời thật tâm huyết mà thôi.

Những lời ấy nên được nói với họ như cái cách mà người ta gieo hạt. Một hạt giống chỉ rất nhỏ, nhưng khi mà nó được gieo vào đất tốt, nó sẽ lớn nhanh như thổi và trở thành một cái cây với tất cả những giá trị của nó - cho bóng mát, ra hoa, kết trái, vv. Lý trí làm điều tương tự: khi mà bạn nghĩ về nó, bạn sẽ thấy nó không to tát (và thường không để lộ mình); nhưng khi bạn dùng nó trong cuộc sống, bạn sẽ thấy nó phát triển và đáng tin cậy đến mức nào. Chỉ một vài lời được nói, nhưng nếu tâm trí có thể lĩnh hội nó một cách toàn diện, sẽ trở nên thông suốt và vững vàng.

Để tôi lặp lại một lần nữa: lời nói giống như những hạt giống. Dù nhỏ nhoi, chúng có thể đạt đến những thứ giá trị lớn lao vô cùng. Chỉ là, như tôi đã nói, tâm trí của người tiếp nhận nó phải cởi mở, thích hợp và sẵn sàng chấp nhận nó. Nếu như thế, những lời nói ấy sẽ tự nó nhân rộng ra và rồi một ngày kia tất cả những hoa thơm trái ngọt sẽ xuất hiện. 

 Tạm biệt!